Bemolek poznaje muzykę
Wartości nut
Tu jest matematyka
użyta w pewnej sprawie
wartości nut zamyka
tu mnoży, tam dodaje
I tylko cała nuta
najdłuższa w swych atutach
wydmuszki jajo leży
do czterech takt odmierzy
A krótsza o połowę
już w taktach wchodzi w zmowę
wydmuszka to z patykiem
na dwa oznajmia z krzykiem
Ćwierćnuty dalej mamy
im też patyczek damy
lecz w środku pełne jajo
na „raz” się odliczają
Z ósemką takie treści:
aż osiem w takt się zmieści
ćwierćnuta z chorągiewką
pamiętaj „ó” jest z kreską!
Szesnastki pozostają
króciutko wybrzmiewają
chorągwie dwie na stałe
jak pieski biegną małe
Tu jest matematyka
użyta w jasnej sprawie
długości nut zamyka
gdzieś mnoży, gdzieś dodaje
Lecz wiedz, że to nie koniec
jest więcej możliwości
w muzycznym leksykonie
potrzeba cierpliwości
Rytm
To historia jest o rytmie.
Rytm określa dźwięków czas.
Czasem ktoś gdzieś nuty przytnie,
czasem długie są w sam raz.
Nutek kilka w zbiorach taktów,
grupy kreską oddzielone.
Często gęsto, nieraz luźno,
przemyślane ułożone.
Jak donice kwiatków bratków:
jedne wcześniej, inne późno;
wcale nie ma w nich przypadku,
choć bywają przestawione.
Teraz wiesz, że w każdym rytmie
najważniejszy dźwięków czas.
Poskładane całkiem sprytnie,
charakterem wzrusza nas.
Schemat rytmu zwie się metrum,
a parzyste jest lub nie.
To muzyki serce, centrum,
co poruszyć wszystko chce.
Mocne nuty to akcenty,
jakby znak od oficera,
taniec wzorem, metrum spięty,
tak jest w marszach i w bolerach.
W walcach / w walcach też
w pauzach rytmu jest nie mniej
w habanerach
jest w piosence nawet tej!
Tempo
Jak szybko gra muzyka
jak szybko jej zegar tyka
opowiem tu w minutkę
teorii wam przekażę ciutkę
Dawno, od wieków całych
szukano bez wytchnienia
prędkości oznaczenia
dla wszystkich zrozumiałych
Język włoski w pierwszej linii
stanowił mocną w tym podstawę
na słowną jego temp zabawę
brak było złych opinii
Ref.:
lento, adagio to wolno będzie
dalej andante jak spacer zwykły
umiarkowanie to moderato już nie rozwlekły
krok w szybszym względzie
Już dosyć żwawo to jest allegro
vivo, vivace lubią biegacze
a w presto szybkość tak wielka będzie
braknie oddechu zdąży się wszędzie!
Tak szybko gra muzyka
tak szybko jej zegar tyka
wnet powstały bardzo liczne
metronomy mechaniczne!
Tam zamknięte obliczenia
i wszelkie oznaczenia
opisowe, numeryczne
precyzyjne fantastyczne.
I na koniec do ujawnienia
przyśpieszenia i zwolnienia
a co powiesz wreszcie na to:
chwiejne, zmienne jest rubato.
Ref.: …
Dynamika
Czasem głośno czasem nie
czasem dźwięku więcej chce
żeby oddech większy wziąć
by w instrument mocniej dąć
Dynamiką jest to coś
co dyktuje siłą wskroś
czasem cicho musi być
w tajemnicy chcąc się skryć
Znowu mamy pełno tu
zgrabnych włoskich trafnych słów
piano forte często jest
podkreślając jakiś gest
A crescendo znaczy że
coraz głośniej – teraz wiesz
a ściszając, wierzcie mi
tak diminuendo brzmi
Ref.:
Pianissimo – szepcze w ucho
mały ptaszek w dziupli kwili
forte – głośno, piano – cicho
teraz nikt się nie pomyli
Mezzopiano średnio proszę
mezzoforte mocniej troszkę
Fortissimo – huk z armaty
z przerażenia nogi z waty
Wielka sztuka spróbuj ty
idealnych dobrać sił
by wydobyć: magię, sny
żeby dźwięk się ledwie tlił
Innym razem pokaż moc
jakby piorun trzasnąć miał
by ze strachu wleźć pod koc
jednak dźwięk wciąż pięknie brzmiał
Ref.: …
Melodia
O melodii ta piosenka
będzie bardzo krótka, żeby nikt nie stękał
więc od razu śmiało i do rzeczy:
Biorąc sprawy za ogólne
dźwięki w rzędzie poszczególne
są melodią – temu nikt nie przeczy
Ułożone, długo, krótko
dziwnie, groźnie i milutko
niżej, wyżej, zmyślnie i logicznie
Czasem zdobnie, czasem prosto
z nutką lekką lub wyniosłą
tak po prostu jakoś artystycznie
Czasem bywa w danej skali
smutna w mollu, skoczna w durze
skryta w basie, czy widoczna w chórze
Nie ma zatem tu reguły
chyba chodzi o szczegóły
by odbiorcy czapki z głów ściągali
Morze dźwięków, stosy całe
trzy lub cztery – grupki małe
albo nawet może jej brakować
Wchodzi w skład całości większej
tworzy frazy, całe zdania, czy motywy
teraz możesz w nich się rozsmakować
z całkiem innej, znacznie szerszej
i pełniejszej perspektywy
Formy
Jest form muzycznych całkiem mnóstwo
ogromne, albo niczym głupstwo
Schemat i konstrukcja: jest
przeznaczenie, pomysł: też
kto wykona, no i czym
kto z obecnych wiedzie prym
Formy można dzielić na
liczbę wątków, ile ma
pojedyncze krótkie dość
lub długością dają w kość
Piękne formy dawne
stare niczym świat
nowsze i wytrawne
wszystkie możesz znać
Arie, pieśni i balety
hymny, psalmy, msze, motety
lub ballady jak spod lady
oratoria gdzieś w teoriach
Tu opery, operetki
tam kantaty, wodewile
i koncertów całe setki
umilają dłuższą chwilę
Już preludia i sonaty
rozbrzmiewają z fortepianu
a symfonie, poematy
narobiły wnet rabanu
Gawot, czardasz, czy menuet
scherza, marsze, tarantele
żeby poznać, dotknąć czule
trzeba całą mieć niedzielę
Tańców dział osobny
wielce jest zasobny
liczny zbiera plon
żartów miewa ton
Jest bolero, jest i kankan
jakby była w nim skakanka
zwiewne walce: pięta – palce
no i tango z wyższą rangą
Polskie tańce także mamy
polonezy, krakowiaki
o tradycje przecież dbamy:
obertasy, kujawiaki!
I na koniec są mazurki
jak muzyczne konfiturki
można zebrać: stare, nowe
wszystkie są bezglutenowe!
Harmonia
Harmonia to współbrzmienia
grup dźwięków jednocześnie
następstwa, połączenia
jak dawniej tak współcześnie
Zależna od melodii
składników pozostałych
więc bywa jak przewodnik
w muzycznych dziełach całych
Akordami nazywamy
kilka dźwięków razem granych
mogą smutne być, nijakie //s: akordy ze smakiem
lub radosne i ze smakiem
Albo łamać konwenanse
brzmieć drażniącym dysonansem
znów w potrzebie jest muzyka //s: z harmonii wynika
wspiera ją matematyka
Akordów szereg, spójnych, estetycznych
nazwany jest pochodem harmonicznym
a jeśli w zgodnych słychać je relacjach
w dwudziestu czterech mogą być tonacjach
Jest tu jeszcze termin skala
co na znacznie mniej pozwala
ścisły dobór siedmiu dźwięków //s:, frygijska, lidyjska
bez wyjątków, bez wykrętów
Orientalne, czy bluesowe,
a północne, południowe?
mogą nawet być przycięte //s: cygańska, góralska
tylko z pięciu dźwięków wzięte
I nastrój to stanowi //a: także
charakter więc określa
wspólnemu biznesowi //a: wszakże
coś skrywa, coś podkreśla
Harmonia to muzyczny las
uleczy i ukoi nas!
więc warto mu poświęcić czas!
Głos
Posłuchajcie ciut troszeczkę
tę o głosach pioseneczkę
chociaż krótka i ulotna
niebywale jest istotna!
Wszystko w krtani ma początek
co stanowi też wyjątek
bo od kształtów i wielkości
wszelkie są osobliwości
to w krtani właśnie dźwięki powstają
wśród wielu chrząstek struny nam drgają
Głosy męskie i kobiece
gdy poddane są opiece
oczarują cię urokiem
niskie, średnie i wysokie
wtedy dopiero po wielu laty
będą możliwe: brawa, wiwaty
Głosy tu podzielmy damskie
sopran jest najwyższym z nich
mezzosopran z grupy damskiej
w średniej skali w pełni brzmi
alt najniższy, najciemniejszy
każdy jednak najpiękniejszy
różne style i techniki
barwy, role i cenniki!
Męskie, byśmy nie zwlekali:
najpierw tenor jest od góry
wtem baryton w średniej skali
nisko basy – z grubej rury
zabrzmią śmiesznie lub poważnie
wszystkie jednak bardzo ważne
tutaj także są podziały
by do ról się nadawały
Delikatne i jaśniejsze
nazywają się liryczne
te mocniejsze i ciemniejsze
to są głosy dramatyczne
bywają jeszcze tak wyjątkowe,
że ze zdumienia chwycisz za głowę!
Kontratenor, sopran męski
zbyt wysokie, jak się zdaje
albo kontralt – czarodziejski
poza alt z dwóch stron wystaje
W śpiewy bogata każda kultura
dziwi się nawet Matka Natura!
Nastrój
Można zacząć tajemniczo
choć nastojów jest tak wiele
że ich liczby nie policzą
i uparci, i twardziele!
W misterioso tysiąc znaczeń
tyle może być odcieni
jeden nieco dźwięk inaczej
cały utwór wnet odmieni…
Teraz można nieco lżej
dając dźwięku trochę mniej
to leggiero lub gentile
znów z włoskiego słówek tyle!
Nikt do końca nie rozumie
co wrażenie powoduje
że na przykład ten fragmencik
gdzieś góralski ma akcencik
A wystarczy drobna zmiana
żeby w głębi naszych dusz
w smutku brodzić po kolana
łezki w oczach widać już
od rozpaczy się zanosić
lub o litość szczerze prosić
znów po włosku lacrimoso
con dolore, lamentoso
Jeśli zmieni się harmonię
zejdzie znacznie niżej w basy
słychać zrazu kakofonię
wielką grozę i hałasy
brzmi surowo: rigoroso
strepitoso: hałaśliwie
a con forza – z siły dozą
agitato jest burzliwie!
Teraz trzeba znacznie lżej
dając dźwięku dużo mniej
i powrócić w nastrój dobry
ten najbardziej jest wygodny.
Delikatnie wyjść z piosenki
zapamiętać milsze dźwięki,
by nie było zbyt zgrzytliwie
lecz scherzanco – żartobliwie.
Gatunki
Gatunków jest tak dużo
rozległe oceany
niektóre gdzieś się kurzą
jak przedmiot zapomniany
zaś inne wciąż tworzymy
lub różnie je łączymy
bo każdy z melomanów
jest w innej grupie fanów
Gatunków ponad tysiąc jest!
Poważna rock pop metal jazz
bogactwo takie warto znać
garściami każdy może brać
latyno, reggae, country, rap
lub te z baroku, z dawnych lat
i te z teatrów, albo z gór
twą duszę porwą aż do chmur
A prawie w każdym kraju
inaczej dźwięki grają
są inne z Chin dalekich
czy z cyrku, czy z apteki
czy z Indii, czy z Hiszpanii
z Uralu, czy z Albanii
tam inne instrumenty,
kolory, ornamenty…
Gatunków ponad tysiąc jest!
Poważna rock pop metal jazz
bogactwo takie warto znać
garściami każdy może brać!
Artykulacja
Artykulacja to wydobycia dźwięków sposób
coś jak techniczny całej muzyki rdzeń, kręgosłup
i jak się pewnie już domyślacie: określenia
to włoskie nazwy, skróty i różne oznaczenia.
W legato łącznie zagraj
w staccato wprost przeciwnie
z akcentem tu nie igraj
a słuchacz głową kiwanie
w uznaniu dla kolorów
specjalnych dla utworu
lub choćby dla fragmentu
dobytych z instrumentu
Na smyczkach pizzicato
nie smyczkiem lecz palcami
co zabrzmi ciut pstrokato
cichszymi drobinkami
zagwiżdże zaś flażolet
dźwiękowy ultrafiolet
a drżąco i kosmato
nazywa się vibrato
W legato łącznie zagraj
w staccato wprost przeciwnie
z akcentem tu nie igraj
a słuchacz głową kiwanie
w uznaniu dla kolorów
specjalnych dla utworu
lub choćby dla fragmentu
dobytych z instrumentu
Partytura
Nut tutaj twórcy dużo
zapiszą, dwa miliony
lecz czasem jak się wkurzą
skreślają całe strony
Kompletny zbiór instrukcji
poukładanych z gracją
grupami, po konstrukcji
instrumentalną nacją
Dęte drewniane, z góry
dęte blaszane, potem
perkusji dalej rury
blachy i bębny z młotem
Ciut niżej klawiszowe
i harfa tuż przed chórem
gdy niżej schylisz głowę
tam smyczki stoją murem
A każdy z instrumentów
specjalnych żąda względów,
więc trzeba się nauczyć
ich skal, zapisu, kluczy.
I chociaż akolada
ułatwia odczyt w grupach
tych znaczków taka kupa
że twarz się robi blada!
Partytura – wielka księga
każdy dyrygent po nią sięga
bo zawiera wszystkie znaki
bez niej: wpadki, fałsze, draki
Do muzyki jest portalem
lecz by cały poznać plan
są potrzebne: wiedza, talent
wtedy łatwo wskoczysz tam!
Tam wszystkie elementy
składowe całych dzieł
kolory i pigmenty
witraży dźwięków szkieł
Nastroje, tempa, forma,
harmonii, głosów pęk,
w wartościach i w melodiach
spisany każdy dźwięk!
Partytura – wielka księga
każdy dyrygent po nią sięga
bo zawiera wszystkie znaki
bez niej: wpadki, fałsze, draki
Do muzyki jest portalem
lecz by cały poznać plan
są potrzebne: wiedza, talent
wtedy łatwo wskoczysz tam!
Partytura – wielka księga
każdy dyrygent po nią sięga
bo zawiera wszystkie znaki
bez niej: wpadki, fałsze, draki
//s: Partytura – wielka księga
Do muzyki jest portalem
lecz by cały poznać plan
są potrzebne: wiedza, talent
wtedy łatwo wskoczysz tam!
//a: Każdy dyrygent po nią sięga
teraz mądrzy się, weseli,
już Bemolek wszystko wie!
chce muzyką się podzielić
więc do domu zaraz mknie!
A gdy pamięć mu się zatrze
będzie czekać dzień i noc
żeby z Wami tu w Teatrze
znów muzyki poczuć moc!